سدیم نیترات نوعی افزودنی غذایی مضر می‌باشد که ممکن است خطراتی جدی برای سلامتی انسان داشته باشد. با داشتن آگاهی در مورد خطرات و انجام اقدامات لازم برای اجتناب از آن، می‌توانیم انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشیم. به هنگام خرید مواد غذایی باید برچسب روی آنها را بخوانید. گزینه‌های بدون نیترات را انتخاب کنید و سعی کنید غذاهای تازه و فرآوری‌نشده را در اولویت قرار دهید.
در این مقاله اطلاعات کاملی در خصوص مضرات سدیم نیترات و خطرات آن برای سلامتی آورده شده است.
چرا سدیم نیترات مضر است؟
سدیم نیترات نوعی افزودنی غذایی است که برای حفظ رنگ گوشتهای فرآوریشده مانند بیکن، هات‌داگ و … استفاده میشود. اگرچه سدیم نیترات ظاهر و ماندگاری این محصولات را بهبود می‌بخشد، برای سلامتی انسان مضراتی دارد که باید از آنها آگاه باشید.
بسیاری از ما می‌دانیم که شرکت‌های مواد غذایی از مواد افزودنی برای افزایش ماندگاری محصولات خود استفاده می‌کنند. اما باید بدانیم که این مواد نگهدارنده چیست و مهم‌تر از آن، اینکه این مواد با بدن ما چه می‌کنند؟ سدیم نیترات نوعی نمک است که از دوران قدیم برای نگهداری غذاها مورد استفاده قرار می‌گرفت. امروزه، در تولید گوشتهای فرآوریشده از جمله بیکن، ژامبون، هات‌داگ و … از این ترکیب استفاده میشود.
سدیم نیترات همچنین در گیاهان و آب آشامیدنی تصفیه‌نشده هم یافت میشود. این ترکیب در تولید کودهای شیمیایی استفاده میشود و برای رشد گیاهان ضروری است. گیاهان سدیم نیترات را از خاک جذب می‌کنند. سبزیجات با سطوح بالایی از سدیم نیترات عبارتند از اسفناج، تربچه، کاهو، کرفس، هویج، کلم و چغندر. طبق یک مطالعه علمی که در سال 2009 انجام شده است، تقریبا 80 درصد از نیترات‌های رژیم غذایی افراد از مصرف سبزیجات به دست می‌آید.
نیترات‌ها بخشی طبیعی از هر رژیم غذایی هستند. با این حال، طبق تحقیقات انجام‌شده مصرف بیش از حد از این ترکیب خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. سایر بیماری‌ها مانند لوسمی، لنفوم غیر هوچیکن، بیماری‌های قلبی و سرطان مری، معده و تیروئید نیز ممکن است با مصرف بیش از حد سدیم نیترات مرتبط باشد.
غذاهایی که به طور طبیعی حاوی نیترات هستند، معمولا شامل مواردی مانند ویتامین C می‌باشند که بدن را از ابتلا به بیماری‌های ذکرشده محافظت می‌کند.
طبق دستورالعمل‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها(CDC)، مصرف روزانه سدیم نیترات نباید بیش از 7/3 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن باشد. بنابراین، به طور مثال فردی که 68 کیلوگرم وزن دارد، نباید بیش از 25/0 گرم سدیم نیترات در روز مصرف کند.
مسمومیت با سدیم نیترات هم یک مساله جدی است که نوزادان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به اختلال خونی متهموگلوبینمی شود. درصورتیکه آب مورد استفاده برای تهیه شیر خشک یا غذای کودک آب تصفیه نشده باشد، نوزاد ممکن است دچار مسمومیت با نیترات شود.
خطرات دریافت بیش از حد سدیم نیترات در رژیم غذایی
اگرچه سدیم نیترات ترکیبی ضروری است، اما مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث مشکلاتی جدی برای سلامتی و اثرات منفی تغذیه‌ای شود. برخی از تاثیرات مخرب سدیم نیترات بر سلامتی عبارتند از:
اثرات سرطان‌زایی: سدیم نیترات خطر ابتلا به سرطان، به ویژه سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد. هنگامیکه سدیم نیترات مصرف می‌کنید، این ترکیب با اسید معده واکنش داده و نیتروزامین تشکیل می‌دهد که سرطانزاست. نیتروزامین‌ها می‌توانند به DNA آسیب رسانده و موجب رشد سلول‌های سرطانی شوند.
بیماری‌های قلبی: مصرف زیاد سدیم نیترات با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مرتبط می‌باشد. در واقع این ترکیب با تشکیل پلاک در شریان‌ها، منجر به حملات قلبی یا سکته مغزی خواهد شد.
مشکلات تنفسی: سدیم نیترات ممکن است اثرات منفی روی سیستم تنفسی داشته باشد. این ترکیب خطر ابتلا به آسم و سایر بیماری‌های تنفسی را افزایش خواهد داد.
اجتناب از تاثیرات منفی سدیم نیترات
نیترات‌ها تقریبا در هر محیطی یافت می‌شوند، زیرا به طور طبیعی در چندین گیاه، میوه و غلات وجود دارند. هنگامیکه این ترکیب با بزاق دهان تماس پیدا می‌کند، به سدیم نیتریت تبدیل میشود. یک راه آسان برای جلوگیری از مصرف بیش از حد سدیم نیترات، این است که میزان گوشتهای فرآوریشده در رژیم غذایی خود را محدود کنید. این رژیم غذایی می‌تواند به شما در جلوگیری از خطر فشار خون بالا هم کمک کند.
خوردن مواد غذایی ارگانیک نیز راه مناسب دیگری است که برای جلوگیری از مصرف بیش از حد سدیم نیترات، پیشنهاد میشود. در نظر داشته باشید، غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان که سرشار از ویتامین C هستند نیز می‌توانند تبدیل نیترات به نیتریت را کاهش دهند. در ادامه مطلب، برخی از روش‌های مناسب برای جلوگیری از مصرف بیش از حد سدیم نیترات آورده شده است.
- مصرف گوشتهای فرآوریشده مانند هات‌داگ، سوسیس و کالباس را کاهش دهید.
- برچسب‌های مواد غذایی را با دقت بخوانید و از محصولات حاوی سدیم نیترات و سدیم نیتریت پرهیز کنید.
- غذاهای ارگانیک مصرف کنید.
- از آب‌های آشامیدنی بدون نیترات استفاده کنید.
- از رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان استفاده کنید.
مضرات سدیم نیترات بر سلامتی کدامند؟
اگرچه استفاده از سدیم نیترات در گوشتهای فرآوریشده توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده مجاز است، اما مطالعات متعددی مصرف بیش از حد نیترات را با سرطان، بیماری‌های عصبی و مشکلات قلبی مرتبط دانسته‌اند.
- بسیاری از محققان بر این باورند که افزودن این ماده به فرآورده‌های گوشتی برای سلامتی مضر است، زیرا خطر ابتلا به آلزایمر، سرطان‌ها و بیماری پارکینسون را افزایش می‌دهد.
- در صورت قرار گرفتن در معرض گرمای شدید یا محیط بسیار اسیدی، سدیم نیترات مانند سدیم نیتریت می‌تواند به نیتروزامین تبدیل شود که یک عامل سرطانزاست.
- طبق تحقیقات انجام‌شده، سدیم نیترات بر گردش خون هم تاثیر بدی دارد که می‌تواند منجر به متهموگلوبینمی شود.
- استنشاق بیش از حد سدیم نیترات منجر به تحریک مجاری تنفسی میشود که علائم آن ممکت است شامل سرفه، تنگی نفس و … باشد.
- مصرف بیش از حد سدیم نیترات در رژیم غذایی ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- درد شکم
- سرگیجه و سردرد
- اختلالات روانی
- استفراغ
- ناهنجاری‌های کلیوی
- تماس سدیم نیترات با پوست و چشم باعث قرمزی، خارش و درد خواهد شد.
به منظور محافظت از سلامت و کاهش قرار گرفتن در معرض سدیم نیترات، موارد زیر را به یاد داشته باشید:
- برچسب‌های مواد غذایی را به دقت بخوانید. از مصرف محصولاتی که شامل سدیم نیترات و سدیم نیتریت هستند، اجتناب نمایید.
- به دنبال جایگزین‌های بدون نیترات باشید. بیکن، هات‌داک و گوشتهای بدون نیترات مصرف کنید.
- از محصولات غذایی تازه و بدون مواد نگهدارنده استفاده کنید.
- با تهیه غذا در خانه، کنترل بیشتری بر مواد غذایی خواهید داشت. بدین‌ترتیب این امکان را خواهید داشت که از مصرف سدیم نیترات و سایر افزودنی‌های مضر پرهیز کنید.
پرسش‌های متداول
آیا سدیم نیترات فقط در گوشتهای فرآوریشده یافت میشود؟
گوشتهای فرآوریشده رایجترین منبع سدیم نیترات هستند. با این حال، این ترکیب در سایر غذاهای فرآوریشده مانند سوپهای کنسرو شده، ترشی، برخی پنیرها و کنسروها هم یافت میشود.
سدیم نیترات برای سلامتی چه فوایدی دارد؟
سدیم نیترات مزیتی برای سلامتی ندارد. هدف اصلی از استفاده این ترکیب، حفظ و تقویت رنگ گوشتهای فرآوریشده می‌باشد.
آیا در مورد سدیم نیترات موجود در محصولات طبیعی هم نگرانی وجود دارد؟
محصولات ارگانیک و طبیعی به طور کلی سالمتر هستند. با این حال، باید از مصرف زیاد سدیم نیترات خودداری کرد.
