سدیم نیترات و سدیم نیتریت هر دو به عنوان افزودنی‌های غذایی استفاده می‌شوند. اما تفاوت این دو در چیست؟ نیترات از یک اتم نیتروژن و سه اتم اکسیژن تشکیل شده است، در حالی که نیتریت از یک اتم نیتروژن و فقط دو اتم اکسیژن تشکیل شده است. آنها فقط یک اتم اکسیژن با هم تفاوت دارند، با این حال نقش‌های متفاوتی دارند.
هر دو ترکیب سدیم نیترات و سدیم نیتریت، ترکیبات یونی عناصر شیمیایی سدیم، نیتروژن و اکسیژن هستند. تفاوت اصلی بین این دو ماده در این است که سدیم نیترات به صورت کریستالهای بی رنگ ظاهر میشود، این در حالیست که سدیم نیتریت به صورت کریستالهای زرد رنگ ظاهر میگردد. در این مقاله در خصوص سدیم نیترات، سدیم نیتریت و تفاوت‌های این دو ترکیب اطلاعات کاملی آورده شده است.
سدیم نیترات چیست؟
سدیم نیترات ترکیبی با فرمول شیمیایی NaNO3 می‌باشد. این ماده به صورت جامد کریستالی و بی‌رنگ ظاهر میشود. سدیم نیترات به شوره شیلی هم معروف است، چرا که ذخایر عظیمی از آن در شیلی یافت شده است. این ترکیب بسیار در آب محلول می‌باشد و پس از انحلال، کاتیون‌های سدیم و آنیون‌های نیترات در آب تشکیل می‌دهد. سدیم نیترات به عنوان یک منبع نیترات برای فرایندهای مختلف از جمله تولید کود و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
جرم مولی سدیم نیترات g/mol 9/84 می‌باشد. علاوه‌بر سدیم نیترات موجود در ذخایر، این ترکیب را در آزمایشگاه هم میتوان سنتز کرد. تولید صنعتی سدیم نیترات شامل خنثی سازی اسید نیتریک با کربنات سدیم، بی کربنات سدیم و یا هیدروکسید سدیم می‌باشد. سدیم نیترات در تماس با بزاق، به سدیم نیتریت تبدیل میشود. این بدان معناست که بدن ما نیترات را به نیتریت تبدیل میکند.
کاربرد سدیم نیترات
از سدیم نیترات به عنوان نگهدارنده مواد غذایی، به ویژه برای نگهداری گوشت و ماهی استفاده میشود. علاوه‌براین، سدیم نیترات برای نگهداری رنگ در گوشتهای فرآوریشده به کار برده میشود. این ترکیب با از بین بردن رطوبت، از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری میکند. از کاربردهای صنعتی سدیم نیترات میتوان به کاربرد این محصول در تولید کودهای شیمیایی، صنعت شیشه‌سازی و … اشاره کرد.
سدیم نیتریت چیست؟
سدیم نیتریت ترکیبی با فرمول شیمیایی NaNO2 می‌باشد. به لحاظ ظاهری، این ماده به صورت کریستالهای سفید مایل به زرد ظاهر میگردد. سدیم نیتریت در آب بسیار محلول می‌باشد. جرم مولی این ترکیب g/mol 9/68 می‌باشد. تولید صنعتی سدیم نیتریت به دو صورت انجام میشود؛ کاهش نمک های نیترات یا اکسیداسیون اکسیدهای نیتروژن.
عمده استفاده سدیم نیتریت در صنعت، برای تولید ترکیبات آلی نیتروژن‌دار است. از این ترکیب میتوان به عنوان یک معرف برای تبدیل آمین‌ها به ترکیبات دیازو استفاده کرد. ترکیبات دیازو برای تولید رنگ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه‌براین، سدیم نیتریت یک داروی موثر برای مسمومیت با سیانید است. همچنین این ترکیب یک افزودنی مهم غذایی است؛ افزودن سدیم نیتریت راهی آسان برای دادن رنگ صورتی به گوشتهای فرآوریشده می‌باشد. طعم گوشت نیز با استفاده از این ترکیب تا حدی بهبود می‌یابد. با این حال، باید در نظر داشته باشید که سدیم نیتریت به عنوان یک ماده سمی شناخته شده است. نقطه ذوب سدیم نیتریت 271.1 درجه سانتیگراد می‌باشد.
کاربرد سدیم نیتریت
سدیم نیتریت در صنایع غذایی کاربرد زیادی دارد که از آن جمله میتوان به پیشگیری از بوتولیسم، افزایش ماندگاری گوشت‌ها و دادن رنگ صورتی به گوشت اشاره کرد. گوشتهای فرآوریشده مانند ژامبون، بیکن و هات‌داگ معمولا حاوی سدیم نیتریت می‌باشند. سدیم نیتریت به طور قابل توجهی عمر مفید گوشتهای فرآوریشده را افزایش می‌دهد.
سدیم نیتریت معمولاً در گوشتهای فرآوریشده، به منظور جلوگیری از بوتولیسم با مهار رشد اسپورهای باکتری کلستریدیوم بوتولینوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. C. botulinum برای زنده ماندن به محیطی بدون اکسیژن نیاز دارد، بنابراین پس از قرار گرفتن در معرض هوا می‌میرد. دو اتم اکسیژن موجود در سدیم نیتریت در جلوگیری از زنده ماندن باکتری‌ها موثر هستند.
تفاوت بین سدیم نیترات و سدیم نیتریت چیست؟
سدیم نیترات و سدیم نیتریت دو نمک پرکاربرد با خواص متمایز می‌باشند. اگرچه هر دوی آنها شامل نیتروژن می‌باشند، اما کاربردهای مختلفی دارند. سدیم نیترات به طور گسترده در تولید کودهای شیمیایی، مواد منفجره و نگهدارنده‌های غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کشاورزی، سدیم نیترات منبع رایج نیتروژن می‌باشد.
این در حالیست که سدیم نیتریت نمکی است که به طور کلی به عنوان نگهدارنده و تثبیت کننده رنگ، در محصولاتی همچون گوشت و ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب از رشد باکتری‌های مضر جلوگیری کرده و رنگ صورتی فرآورده‌های گوشتی را حفظ میکند.
سدیم نیترات و سدیم نیتریت هر دو ترکیباتی شیمیایی شامل عناصر سدیم، نیتروژن و اکسیژن هستند. تفاوت اصلی بین سدیم نیترات و سدیم نیتریت در این است که سدیم نیترات به صورت کریستالهای بی‌رنگ ظاهر میشود، در حالی که سدیم نیتریت به صورت کریستالهای زرد رنگ ظاهر میشود. آنیون موجود در سدیم نیترات NO3– و در سدیم نیتریت NO2– است.
ساختار بلوری سدیم نیترات مثلثی است، این در حالیست که ساختار بلوری سدیم نیتریت متعامد می‌باشد. سدیم نیترات از طریق خنثی‌سازی اسید نیتریک با کربنات سدیم یا بی کربنات سدیم تولید میشود. برای تولید سدیم نیتریت میتوان از کاهش نمک‌های نیترات یا اکسیداسیون اکسیدهای نیتروژن استفاده کرد.
تفاوت قابل توجه بین سدیم نیترات و سدیم نیتریت، میزان سمیت آنهاست. سدیم نیترات کمتر از سدیم نیتریت سمی است. مصرف مقادیر زیادی از نیتریت سدیم می‌تواند منجر به متهموگلوبینمی شود، وضعیتی که در آن خون قادر به انتقال اکسیژن در سراسر بدن نیست. اما نیترات سدیم به میزان کمی سمی است و به طور کلی در صورت مصرف در حد متعادل، بی خطر در نظر گرفته میشود.
پرسش‌های متداول
سدیم نیترات چه تفاوتی با سدیم نیتریت دارد؟
از آنجا که بدن ما نیترات را به نیتریت تبدیل می کند، نیترات سدیم اغلب به عنوان جایگزینی برای نیتریت سدیم استفاده می شود. تفاوت اساسی بین این دو ترکیب، محیطی است که از آنها به وجود می‌آیند. نیترات سدیم یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که در شیلی به مقدار زیادی یافت میشود، در حالی که نیتریت سدیم به طور مصنوعی ساخته میشود.
آیا سدیم نیترات به سدیم نیتریت تبدیل میشود؟
سدیم نیتریت رنگ قرمز را در گوشتهای فرآوریشده تثبیت میکند و طعم آن را بهبود میبخشد. گاهی از سدیم نیترات به جای سدیم نیتریت استفاده میشود، زیرا این ترکیب به آرامی تجزیه شده و به نیتریت تبدیل میگردد.
کدام یک از ترکیبات سدیم نیترات یا سدیم نیتریت خطرناک هستند؟
سدیم نیتریت خطرناک است، زیرا این ترکیب خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. سدیم نیترات خطر کمتری دارد.
