سدیم نیترات ترکیبی شیمیایی با فرمول NaNO3 میباشد که کاربردهای متعددی در صنایع گوناگون دارد. این محصول دارای مشخصات فنی و ویژگیهای منحصربه‌فردی است که برای تولید محصولات مختلف در صنایع کشاورزی، غذایی و … به کار گرفته می‌شود. در این مقاله به بررسی مشخصات فنی و ویژگیهای سدیم نیترات می‌پردازیم.
فرمول و ترکیب شیمیایی سدیم نیترات
فرمول شیمیایی نیترات سدیم NaNO3 میباشد که نشان می‌دهد این ماده از یون‌های سدیم (Na+) و یون‌های نیترات (NO3-) تشکیل شده است. جرم مولی این ترکیب 84.99 گرم بر مول میباشد. سدیم نیترات یک ترکیب یونی است که از پیوند یونی بین کاتیون‌های سدیم و آنیون‌های نیترات تشکیل می‌شود.
خواص فیزیکی سدیم نیترات
سدیم نیترات جامدی کریستالی، به رنگ سفید میباشد که کاربردهای مختلفی در صنایع گوناگون دارد. این ترکیب با عناوینی همچون نیترات سودا، شوره شیلی ، نیتر سودا و نیتراتین هم شناخته می‌شود. سدیم نیترات در دو گرید آزمایشگاهی و صنعتی تولید شده و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.
مشخصات ظاهری سدیم نیترات
سدیم نیترات جامدی کریستالی به رنگ سفید میباشد. اغلب این محصول به صورت کریستال‌های ریز، شفاف یا نیمه‌شفاف دیده می‌شود.
چگالی سدیم نیترات
چگالی سدیم نیترات حدود g/cm³ 2.26 میباشد.
نقطه ذوب سدیم نیترات
سدیم نیترات دارای نقطه ذوب نسبتا بالایی( 308 درجه سانتیگراد) میباشد. محصول در این دما از فاز جامد به مایع تبدیل می‌گردد.
حلالیت سدیم نیترات
سدیم نیترات در آب بسیار محلول میباشد. در دمای اتاق تقریبا 91 گرم سدیم نیترات می‌تواند در 100 میلی‌لیتر آب حل شود و تشکیل یک محلول همگن دهد.
نقطه جوش سدیم نیترات
نقطه جوش سدیم نیترات 380 درجه سانتیگراد میباشد.
خواص شیمیایی سدیم نیترات
سدیم نیترات در آب به یون‌های Na+ و NO3- تجزیه می‌گردد. این ترکیب غیرقابل احتراق است، اما سوختن مواد قابل احتراق را تسریع میکند.
عامل اکسیدکننده
سدیم نیترات یک عامل اکسید کننده قوی است. این خاصیت به ویژه برای تولید مواد منفجره و آتش‌زا کاربرد زیادی دارد.
پایداری سدیم نیترات
سدیم نیترات در شرایط عادی ترکیبی کاملا پایدار میباشد. با این حال، زمانیکه این محصول در معرض دماهای بالا قرار می‌گیرد تجزیه شده و گاز اکسیژن و دی اکسید نیتروژن آزاد می‌گردد.
کاربرد سدیم نیترات در صنایع مختلف
بسته به فرایندهای تولید، کاربردهای سدیم نیترات در صنایع شیمیایی متفاوت میباشد. در نظر داشته باشید، جابجایی و ذخیره نیترات سدیم باید با رعایت دستورالعمل‌ها و مقررات ایمنی مناسب انجام شود. در ادامه مطلب برخی از کاربردهای سدیم نیترات مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد سدیم نیترات در صنعت کشاورزی
سدیم نیترات به طور گسترده‌ای برای تولید کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ترکیب منبعی مغذی برای رشد گیاهان میباشد. سدیم نیترات به راحتی توسط گیاهان قابل جذب بوده و باعث بهبود عملکرد محصولات کشاورزی خواهد شد. علاوه‌براین، حلالیت بالای آن جذب مواد مغذی توسط ریشه گیاه را تضمین میکند.
کاربرد سدیم نیترات در صنایع غذایی
در صنایع غذایی، سدیم نیترات به عنوان نگهدارنده مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای تولید گوشت‌های فرآوری‌شده همچون بیکن و هات‌داگ از این محصول استفاده می‌شود. سدیم نیترات از رشد باکتری‌هایی مانند کلستریدیوم بوتولینوم جلوگیری کرده و طول زمان مصرف این محصولات را افزایش می‌دهد. علاوه‌براین، رنگ صورتی گوشت‌های فرآوری‌شده مربوط به این افزودنی است که ظاهر این محصولات را بهبود می‌بخشد.
کاربرد سدیم نیترات در انتقال حرارت
سدیم نیترات خواص انتقال حرارتی خوبی از خود نشان داده و از آن به عنوان سیال انتقال حرارات در فرایندهای صنعتی استفاده می‌شود. ظرفیت گرمایی ویژه بالای سدیم نیترات به آن اجازه می‌دهد تا مقادیر قابل توجهی گرما را جذب کند و انتقال دهد. از این محصول در نیروگاه‌های خورشیدی استفاده می‌شود.
کاربرد سدیم نیترات در صنایع شیشه و سرامیک
سدیم نیترات در تولید شیشه و سرامیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده نقطه ذوب سیلیس (جزء اصلی شیشه) را کاهش می‌دهد. همچنین به کنترل ویسکوزیته شیشه مذاب کمک میکند و شکل دهی و قالب گیری آن را آسان‌تر میکند.
کاربرد سدیم نیترات در رنگ و رنگدانه‌ها
از سدیم نیترات برای ساخت رنگ و رنگدانه‌ها استفاده می‌شود. این ماده به عنوان ماده اولیه برای سنتز رنگ‌های مختلف از جمله رنگ‌های آزو مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رنگ‌ها به طور گسترده‌ای در منسوجات، جوهرهای چاپ و … استفاده می‌شود.
کاربرد سدیم نیترات در کوتینگ فلزات
از سدیم نیترات برای کوتینگ فلزات هم استفاده می‌شود. این محصول را می‌توانید به فلزات اضافه کنید، تا ناخالصی‌ها را از فلزاتی مانند آلومینیوم و فولاد حذف کنید. علاوه‌براین، سدیم نیترات به تشکیل لایه‌هایی روی سطح فلزات برای بهبود مقاومت در برابر خوردگی کمک میکند.
کاربرد سدیم نیترات برای ساخت محصولات شیمیایی
از سدیم نیترات برای ساخت سایر محصولات شیمیایی هم استفاده می‌شود. به طور مثال، از سدیم نیترات برای تولید ترکیبات مختلف حاوی نیتروژن مانند اسید نیتریک، نیترات آمونیوم و سایر کودهای مبتنی بر نیتروژن استفاده می‌شود. این ترکیبات کاربردهای گسترده‌ای در صنایع شیمیایی دارند.
کاربرد سدیم نیترات برای تصفیه آب
از سدیم نیترات در برخی از فرایندهای تصفیه آب، به ویژه در تصفیه خانه‌های فاضلاب استفاده می‌شود. با استفاده از این ماده، نیترات به گاز نیتروژن تبدیل شده که به کاهش آلودگی آب کمک میکند.
ملاحظات ایمنی سدیم نیترات
آگاهی از ملاحظات ایمنی سدیم نیترات ضروری است. این ترکیب به عنوان یک اکسیدکننده قوی مورد استفاده قرار می‌گیرد و باید به هنگام مصرف احتیاط کامل داشته باشید. سدیم نیترات با مواد قابل احتراق واکنش نشان داده و آتش‌سوزی را تشدید میکند. استنشاق سدیم نیترات ممکن است مضر باشد و قرار گرفتن در معرض این محصول برای مدت طولانی ممکن است منجر به مشکلاتی برای سلامتی افراد گردد. بنابراین پیروی از دستورالعمل‌های ایمنی به هنگام مصرف سدیم نیترات بسیار ضروری است. به هنگام مصرف سدیم نیترات موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
- تماس پوستی با سدیم نیترات ممکن است باعث تحریک پوست شده و علائمی از جمله قرمزی، خارش و درد به همراه داشته باشد.
- استنشاق گرد سدیم نیترات منجر به تحریک مجاری تنفسی می‌گردد. علائم مربوط به استنشاق این ماده عبارتند از سرفه و تنگی نفس.
- تماس چشمی با سدیم نیترات ممکن است باعث تحریک چشم شده و علائمی از جمله قرمزی، خارش و درد به همراه داشته باشد.
- بلع سدیم نیترات ممکن است موجب دردهای شکمی شود. سایر علائم احتمالی عبارتند از سرگیجه، اسهال خونی و تشنج.
پرسش‌های متداول
ویژگیهای سدیم نیترات کدامند؟
سدیم نیترات جامدی بیرنگ و بیبو میباشد. این ماده به راحتی در آب حل شده و محلولی همگن ایجاد میکند. ساختار نیترات سدیم متبلور است.
آیا سدیم نیترات قابل اشتعال است؟
سدیم نیترات قابل احتراق نیست، اما یک اکسیدکننده قوی است و سوختن مواد قابل احتراق را تسریع میکند. سدیم نیترات در دماهای بالاتر از 538 درجه سانتیگراد به صورت انفجاری تجزیه می‌گردد.
pH سدیم نیترات چقدر است؟
pH سدیم نیترات 7 میباشد. بنابراین این ترکیب خنثی است.
